Ανάπτυξη Εξατομικευμένων Μαθημάτων σε Νέους Ενήλικες Άνεργους

Σύμφωνα με την Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (2019), η απασχόληση στα Δυτικά Βαλκάνια ήταν υψηλότερη για τις νεότερες (15–24 ετών) και τις μεγαλύτερες (55–64 ετών) ηλικιακές ομάδες, αλλά αμελητέα για την ηλικιακή ομάδα των 25–54 ετών. Για το λόγο αυτό, οι νέοι ενήλικες μεταξύ 18-35 ετών ορίζονται ως η κύρια ομάδα στόχος αυτού του πακέτου εργασίας. Στην ίδια έκθεση, τονίζεται ότι οι νέοι ενήλικες, ιδιαίτερα αυτοί με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην εύρεση εργασίας. Οι τομείς της υδατοκαλλιέργειας, του εμπορίου ειδών ενυδρείων και της αλιείας (τόσο των θαλάσσιων όσο και των εσωτερικών υδάτων) αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς στα Δυτικά Βαλκάνια, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες απασχόλησης για νέους ενήλικες σε αυτές τις χώρες. Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη ευαισθητοποίησης των εργαζομένων αυτών των τομέων σχετικά με τον κίνδυνο που ενέχει η εξάπλωση των ξεκινών ειδών μέσω δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας, αλιείας, ναυτιλίας και των ενυδρείων. Έτσι, τα μαθήματα που είχαν προγραμματιστεί να διεξαχθούν στα τρία κύρια ΑΕΙ των χωρών εταίρων του προγράμματος Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Τιράνων – Agricultural University of Tirana (AUT), Πανεπιστήμιο του Σαράγιεβο - University of Sarajevo (UNISA), Πανεπιστήμιο του Μαυροβουνίου – University of Montenegro (UoM) επικεντρώθηκαν στα ακόλουθα θέματα

• Επισκόπηση των επιπτώσεων των ξενικών ειδών στις οικοσυστημικές υπηρεσίες. 
• Οδηγός αναγνώρισης για τα κύρια υδρόβια είδη των Δυτικών Βαλκανίων με έμφαση στα ξενικά είδη που έχουν ήδη καταγραφεί στις χώρες.
• Γενικές αρχές για τη διαχείριση του κινδύνου των ξενικών ειδών (ανίχνευση, διαχείριση, έλεγχος και διαδικασίες μείωσης) σε νεαρούς ενήλικες που θέλουν να απασχοληθούν στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας.
• Εισαγωγή στη χρήση του AS-ISK (Aquatic Species Invasiveness Screening Kit) και άλλων παρόμοιων εργαλείων που είναι διαθέσιμα για τα ξενικά είδη.
• Παρουσίαση του Μοντέλου Διαχείρισης των Κινδύνων που αναπτύχθηκε στο Πακέτο Εργασιών 3.
• Γνώση σχετικά με τα κύρια μονοπάτια εισόδου/διαφυγής/εξάπλωσης των ξενικών ειδών με κύρια έμφαση σε αυτά που υπάρχουν στα Δυτικά Βαλκάνια.
• Καθιέρωση διαχειριστικών προσεγγίσεων στις βιομηχανίες υδατοκαλλιέργειας και αλιείας.
• Κύριες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις (οικονομικές ζημιές στον αλιευτικό κλάδο, αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και συνεπώς στον τουρισμό) των ξενικών ειδών.
• Κύρια ζητήματα σχετικά με τους κινδύνους των ξενικών ειδών στους κλάδους της υδατοκαλλιέργειας και του τουρισμού.

Ανάπτυξη εξατομικευμένου υλικού μαθημάτων 

Το υλικό των μαθημάτων αναπτύχθηκε και ετοιμάστηκε από την iSea, το MSKU και το UNIPA και χωρίστηκε σε τρεις ενότητες ως εξής:

Ενότητα 1: Εννοιολογικό πλαίσιο (iSea) 

• Οδηγοί για ταχεία αναγνώριση υδρόβιων ειδών στα Δυτικά Βαλκάνια με έμφαση στα ξενικά είδη.
• Επισκόπηση των επιπτώσεων των ξενικών υδρόβιων ειδών στο οικοσύστημα και στις οικοσυστημικές υπηρεσίες.
• Κύρια μονοπάτια εισόδου/διαφυγής/εξάπλωσης για υδρόβια ξενικά είδη.

Ενότητα 2: Γενικές Αρχές Διαχείρισης των Κινδύνων (UNIPA)

• Επισκόπηση των γενικών αρχών Διαχείρισης του Κινδύνου των ξενικών υδρόβιων ειδών (διαδικασίες ανίχνευσης, ελέγχου και απομάκρυνσης) με κύρια έμφαση σε αυτές που εφαρμόζονται στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας.
• Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των ξενικών υδρόβιων ειδών.
• Κύριοι κίνδυνοι που δημιουργούνται από τα ξενικά υδρόβια είδη στις βιομηχανίες υδατοκαλλιέργειας και αλιείας.

Ενότητα 3: RiskMan Μodel και το επάγγελμα του «Διαχειριστή Κινδύνου» (MSKU)

• Επισκόπηση των κύριων εργαλείων Υποστήριξης - Διαλογής Αποφάσεων (Screening Decision-Support) που είναι διαθέσιμα για υδρόβια ξενικά είδη.
• Ολιστικές προσεγγίσεις διαχείρισης που εφαρμόζονται στις βιομηχανίες υδατοκαλλιέργειας και αλιείας
• Εισαγωγή στο Μοντέλο Διαχείρισης των Κινδύνων που αναπτύχθηκε για τα Δυτικά Βαλκάνια.
• Νέο προφίλ επαγγέλματος: "Διαχειριστής Κινδύνου"

Εκπαίδευση εκπαιδευτών σε χώρες εταίρους στην Αγγλική γλώσσα 

Πραγματοποιήθηκε εκπαίδευση από εκπροσώπους της iSea, MSKU και UNIPA στο ακαδημαϊκό προσωπικό των AUT, UNISA και UoM. Οι εκπαιδεύσεις είχαν διάρκεια 16 ωρών (2 ημέρες) τον Ιούνιο του 2022 στο Κότορ, Μαυροβούνιο. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, η συμμετοχή των παρευρισκόμενων ήταν ενεργή, ενώ υπήρξαν προτάσεις για το πώς να βελτιωθούν τα μαθήματα.

Ολοκλήρωση των νέων μαθημάτων μετά την εκπαίδευση 

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης του εκπαιδευτικού προσωπικού, προτάθηκε να γίνουν τα μαθήματα πιο κατάλληλα για τους νέους άνεργους ενήλικες που δεν έχουν εμπειρία με ορισμούς όπως «Μη γηγενή είδη», «Διαχειριστής Κινδύνου», «Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις» κ.λπ. Έτσι, η iSea, το MSKU και η UNIPA αναθεώρησαν το υλικό των μαθημάτων ώστε να είναι πιο κατανοητό σε μη εξειδικευμένους και άπειρους συμμετέχοντες.

Δραστηριότητες κατάρτισης στις χώρες εταίρους 

Τα μαθήματα κατάρτισης για τους νέους ενήλικες στην Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη πραγματοποιήθηκαν δια ζώσης και στις τοπικές γλώσσες 

Ακολουθήθηκαν τέσσερις μεθοδολογικές προσεγγίσεις τεσσάρων βημάτων: 

1. Σχεδιασμός: Το AUT, το UNISA και το UoM προσδιόρισαν τις ομάδες-στόχους χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες των πτυχιούχων φοιτητών και τα Εθνικά Γραφεία Εργασίας.
2. Υλοποίηση των μαθημάτων:
3. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε χώρες εταίρους (AUT, UoM και UNISA) [5 ημέρες (40 ώρες)] πραγματοποιήθηκαν από το καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό. Οι εκπαιδεύσεις υλοποιήθηκαν τον Ιούλιο του 2022 στην Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και συμμετείχαν συνολικά 55 άνεργοι νέοι.
4. Αναθεώρηση: Προκειμένου να μελετηθεί ο αντίκτυπος των εξατομικευμένων μαθημάτων στους συμμετέχοντες, προετοιμάστηκε μια έρευνα που συμπληρώθηκε πριν και μία που συμπληρώθηκε μετά από την παρακολούθηση των μαθημάτων. Οι έρευνες βασίστηκαν στην κλίμακα Likert για να διερευνηθεί η επάρκεια των μαθημάτων.

Τα ερωτηματολόγια είχαν τις ακόλουθες προτάσεις στις οποίες οι συμμετέχοντες έπρεπε να απαντήσουν επιλέγοντας εάν συμφωνούν απόλυτα, συμφωνούν, διαφωνούν ή διαφωνούν απόλυτα,

- «Μη αυτόχθονο είδος είναι ένα είδος που προέρχεται από κάπου διαφορετικό από την τρέχουσα τοποθεσία του και έχει εισαχθεί στην περιοχή όπου ζει τώρα. 

- Μη αυτόχθονο είδος είναι ένα είδος φυτού ή ζώου που ανταγωνίζεται άλλα είδη, προκαλώντας ζημιά σε ένα οικοσύστημα. 

- Μη αυτόχθονο είδος μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. 

- Μη αυτόχθονο είδος μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 

- Μη αυτόχθονο είδος μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία. 

- Μη αυτόχθονο είδος μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. 

- Το μπλε καβούρι είναι ένα μη αυτόχθονο είδος για τη χώρα μας. 

- Γνωρίζω τους διαφορετικούς τρόπους εξάπλωσης των μη αυτόχθονο ειδών.

- Έχω γνώσεις σχετικά με εργαλεία «υποστήριξης – επιλογής αποφάσεων» (screening decision – support) όπως το ENSARS ή το AS-ISK. 

- Έχω γνώσεις σχετικά με το «Μοντέλο Διαχείρισης του Κινδύνων» (“Risk Management Model”) που προτείνεται για τη Διαχείριση των μη αυτόχθονων ειδών σε χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. 

- Έχω γνώσεις για το επάγγελμα του "Διαχειριστή Κινδύνου"

Από την ανάλυση των δυο ερωτηματολογίων, είναι ορατό ότι τα μαθήματα ήταν επιτυχή σχετικά με τις γενικές πληροφορίες για τα ξενικά είδη, τον αντίκτυπό τους και τους τρόπους εξάπλωσης. Η σπάνια «αρνητική» ανατροφοδότηση που δίνεται από τους παρευρισκόμενους αφορά την πρακτική χρήση των εργαλείων ελέγχου του κινδύνου. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της ενσωμάτωσης των θεωρητικών μαθημάτων με πρακτικά ειδικά στα μαθήματα της Ενότητας 3.

Δημιουργία του πλαισίου πολιτικής για την εισαγωγή του νέου επαγγέλματος «Διαχειριστή Κινδύνου» 

Το επάγγελμα του «Διαχειριστή Κινδύνου» προτείνεται ως νέα επαγγελματική ευκαιρία, ειδικά για άνεργους νέους. Συζητήθηκε ένα πλαίσιο πολιτικής και ένας μηχανισμός λειτουργίας που σχετίζεται με αυτό το νέο επάγγελμα για τις βιομηχανίες υδατοκαλλιέργειας και αλιείας και δημιουργήθηκε ένα προσχέδιο πλαισίου πολιτικής από τους εταίρους του προγράμματος RiskMan. και χωρίστηκε σε τέσσερις ενότητες.

- Ενότητα Ι: Εισαγωγή: Γίνεται αναφορά του γενικότερου εννοιολογικού πλαισίου σχετικά με τα επαγγέλματα του «Διαχειριστή Κινδύνου», καθώς και τις απαιτήσεις αυτού του επαγγέλματος. 

- Ενότητα II: Το εννοιολογικό πλαίσιο του επαγγέλματος του διαχειριστή κινδύνου. Μια σύντομη περιγραφή των εκπαιδεύσεων: α) εννοιολογικό πλαίσιο, β) γενικές αρχές του Διαχειριστή Κινδύνου, γ) Μοντέλο RiskMan, δ) προτάσεις και σχόλια για μελλοντικές εκπαιδεύσεις, ακολουθώντας την εμπειρία από τους εκπροσώπους των ΑΕΙ των χωρών εταίρων. 

- Ενότητα III: Πιστοποίηση και Διαπίστευση. Γίνεται μια αναφορά σε πιθανούς τρόπους πιστοποίησης και διαπίστευσης των μαθημάτων, προκειμένου να ενδυναμωθεί το αποτέλεσμα των μαθημάτων κατάρτισης αλλά και των συμμετεχόντων. 

- Ενότητα IV: Φάση βιωσιμότητας και διάδοσης. Αναφορά πιθανής στρατηγικής προσέλκυσης περισσότερων νεαρών ανέργων να συμμετάσχουν στα μαθήματα κατάρτισης και να αναπτύξουν ένα σχέδιο βιωσιμότητας και διάδοσης.